Balat’ta bir öncü: Demir Kilise


Sürprizleri sever misiniz? Ben bayılırım! Hiç düşünmeden beni rutinin içinden çekip alan heyecanların peşine takılıp giderim… Belki bu yüzdendir İstanbul’dan kopamayışım. Her semt, her sokak, her bina içinde farklı hikayeler barındırır. Balat gibi… Bıkıp usanmadan gezdiğim semtlerin başındadır Balat. Tarihi dokusu, mistik havası, neredeyse yıkılacak gibi duran binaları, sokaklara asılmış çamaşırları, eskicileri, mezat salonları, modern kafeleri, sokak lezzetleri… Bilirim ki her seferinde beni şaşırtacak, heyecanlandıracak, düşündürecek ya da alıp geçmişin dehlizlerinde dolaştıracak.



DİNLEMEYİ BİLMEK GEREK
Ayrıca bütün karmaşasına rağmen çok samimi ve sıcak; ne Nişantaşı ve Bağdat Caddesi gibi soğuk ve mesafelidir, ne de Beyoğlu gibi yabancı istilasında. Zamana direnip örselense bile kendi gibi kalmayı bilmiştir. Üstelik Balat’ı Balat yapan Rum ve Yahudiler’in göçüp gitmesine rağmen… 







Şahsen ne zaman Agora Meyhanesi’nin önünden geçsem Agop ya da Eleni’nin çıkıp masaya davet edeceği hissine kapılıyorum. Ya da o çıfıt çarşısı yok mu! Her nevi eşyanın satıldığı dükkanların bulunduğu sokakta Bayan Raşel’in Bay Isaac’ın kolunda Ahrida Sinagogu’na yürüdüğünü görür gibi oluyorum.

Dinlemeye gönüllüyseniz bu semtin size anlatacağı çok hikayesi var  ama dedim ya, istekli olacaksınız. Boyası akmış, sıvası dökülmüş binaların ya da sarmaşık ve yabani otların sardığı duvarların ardındakileri ancak öyle duyabilirsiniz.  

PATRİKHANE'YE BAŞKALDIRI
Balat bu günlerde restorasyonu tamamlanıp ziyarete açılan Stevi Stefan (Demir Kilise ya da Bulgar Kilisesi) ile adından sıkça söz ettiriyor. Rivayet o ki; Bulgarlar, bağlı oldukları Fener Rum Patrikhanesi’nden ayrılıp bağımsız bir kilise kurmak ister. Padişah “Üç ay içinde bir kilise yaparsanız izin veririm” der. Bunun üzerine Bulgarlar Viyana’da tamamını demirden  döktürdükleri yapıyı küçük gemilerle Tuna ve Karadeniz üzerinden taşıyıp Haliç kıyısında monte ederler. Padişah da verdiği sözü tutmak zorunda kalır.



Gelelim gerçeklere… Efendim; dönem milliyetçilik dönemidir. Bulgarlar da Rumlar’ın hakim olduğu, dillerini anlamadıkları Fener Rum Patrikhanesi’nden ayrılmak isterler. Tabii ki Patrikhane duruma karşı çıkar. Ancak Osmanlı’dan izin alan Bulgarlar ahşap bir kilise inşa eder. Bağışçısının adı verilen Stevi (Aziz) Stefan açılır.

500 TON DEMİR KULLANILDI
Ahşap kilise yanınca yerine bugün hala ayakta olan Demir Kilise için bir proje yarışması açılır. Projenin mimarı Ermeni Hovsep Aznavour’dur, inşaatçı firma ise Avusturya’da Viyana şehrinde faaliyet gösteren Rudolf von Wagner’dir. Kilisenin inşası 1.5 yıl sürer. Toplam 500 ton demirden dökülen bina zamanının 4 milyon gümüş levasına mal olur. Dökülmüş olan parçalar, Viyana’dan Tuna ve Boğazlar yoluyla gemilerle getirilir. Kilise 08 Eylül1898 ibadete açılır. 


Kilisenin bütün dış cephesi, yan duvarları, pencere kenarları, merdivenleri, kabartmaları, çan kulesi neredeyse hemen her şey demirdendir, bu yüzden kilise Demir Kilise olarak da ünlenir.
Tüm dünyada demirden yapılan iki kilise vardı ama diğeri zamanla yok olunca Stevi Stefan tek demir kilise olarak varlığını sürdürmektedir.

Milliyetçilik akımının sembollerinden olan kilise, aynı zamanda çağının modern mimarlık örneklerinden biriydi. Unutmadan hatırlatayım; dönemin teknoloji harikası Eyfel Kulesi de aynı yıllarda inşaa edilmişti.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

KADININ ADI: NEZİHE MUHİDDİN

Resim
Nezihe Muhiddin (1889-1958) İdealleri uğruna bedel ödeyen insanlara saygım sonsuz. Beni cezbeden onların inançla, yılmadan ve cesaretle hedeflerine ulaşmak için verdikleri mücadele; başarılı olup olmadıklarıyla ilgilenmiyorum…  Hayatı boyunca kadınların birey olabilmesi için çabalayan Nezihe Muhiddin de kararlılığı ve azmiyle hayranlık uyandıran isimlerden. Unutmayalım; kadınların bugün sahip olduğu haklar gümüş bir tepsi içinde sunulmamıştır, Muhiddin ve davanın savunucusu olan hemcinslerinin verdiği mücadele sayesinde kazanılmıştır. Kadınların 83 yıl önce, yani 5 Aralık 1934’te seçme ve seçilme hakkı kazanmasında katkıda bulunanlara Nezihe Muhiddin özelinde sonsuz saygıyla... Evde eğitim aldı Ali Şevket Paşa’nın kızı Zehra Hanım ile savcı Muhiddin Bey’in kızı olan Nezihe Muhiddin, 1889 yılında Kandilli’de dünyaya geldi. Mahalle mektebine başlayan Muhiddin daha sonra evde özel dersler alarak eğitim hayatına devam eder. Fransızca, Arapça, Farsça ve Almanc...
Devamı

Musiki ruhun gıdasıdır

Resim
Eskiler alıyorum Alıp yıldız yapıyorum Musikî ruhun gıdasıdır Musikîye bayılıyorum Şiir yazıyorum Şiir yazıp eskiler alıyorum Eskiler verip musikîler alıyorum Bir de rakı şişesinde balık olsam… Orhan Veli; yaşanmışlıkların ve müziğin önemini ‘Eskiler Alıyorum’ adlı şiirinde ne de güzel anlatır… Sanırım toplumsal hafızanın en güçlü kanıtlarından biri müziktir. Geçtiğimiz gün Yeşilköy’de canlı müzik yapan bir mekandaydık. Frank Sinatra’dan Dalida’ya, Nilüfer’den Ahmet Kaya’ya pek çok sanatçının şarkılarını dinledik.  En çok dikkatimi çeken şeylerden biri; sosyo-ekonomik statüsü yüksek müşterilerin, eşitlik ve sosyal adalet için mücadele eden Ahmet Kaya şarkılarına coşkuyla eşlik etmesiydi.  Diğeri ise Türk Sanat Müziği’nin insanlar üzerindeki etkisiydi. TSM’nin hala sadece kulaklara değil, yüreklere de dokunduğunu görüp umutlandım. Sözleri Yahya Kemal’e, bestesi ise Münir Nurettin'e ait olan ’Dönülmez Akşamın Ufkundayız’; 17’lik gençleri de, 70’l...
Devamı

Kış...

Resim
Soğuk bir anda şehrin üzerine çöküverdi. Hava puslu ve karanlık. Henüz yazın etkisinde olan biz şehir sakinleri önce direndik; öyle ya bu geçici bir durumdu, henüz ayaklarımızdan sandaletlerimizi, üzerimizden tişörtlerimizi çıkarmamıza gerek yoktu. Heyhat, doğa bizim kırılgan hislerimizle ya da beklentilerimizle hareket edecek değildi. Sonunda ona boyun eğdik, güçlünün karşısında hep yaptığımız gibi… GÖZÜMÜZ YUKARIDA Şimdi aramızda konuşuyoruz; “Bu nasıl hava” diye. Hep yaptığımız gibi… Yağmur yağıyor; bazen bardaktan boşanırcasına, bazen de ince ince ahmak ıslatan cinsinden. Biz “Bir dursa” umuduyla gözümüzü gökyüzüne dikiyoruz. Hep yaptığımız gibi… Rüzgar öyle bir esiyor ki düşüncelerimiz bile boşlukta savrulup duruyor. Başımız önde “Bir zapt edebilsem” serzenişindeyiz. Hep yaptığımız gibi…  Soğuk içimize işlemeye başladı, sanki güneşin bize gülümsediği o parlak günler hiç yaşanmamış gibi. Bizse “Yaz gelse” demeye başladık. Hep yaptığımız gibi… Şehir halkının...
Devamı